Psikoterapi deyince insanların aklına ilk gelen şey psikologla kişiyi rahatsız eden konularla alakalı konuşup  kişinin yaşadığı sorunlara psikoloğun verdiği akılla bulunan çözüm yolları geliyor. Aslında psikoterapi bu kadar basit bir süreç değildir. İnsanlar sohbet edip onlara akıl vermek için yıllarca okumanıza gerek yok. Psikoterapinin böyle bir şey olduğunu sanan kişilerde bunda ne var bende yaparım mantığından yola çıkarak farklı ünvanlar adı altında bu adımları atıyorlar. Elbette akıl verme sohbet etme sorunları çözmek için yeterli gelmiyor çünkü psikoterapi dediğimiz şey çok daha karmaşık bir süreci içine alan ve insanların kendi içsel kaynaklarını kullanabilecek seviyeye gelmesini hedefleyen bir süreçtir.

Halk arasında bilinenin dışında gerçek psikoterapinin tanımını yapacak olursak insanların içinde bulundukları duygusal ve bilişsel bozulmaları kendi iç kaynaklarını kullanabilecek seviyeye gelme sürecidir. Psikologlar bu süreçte danışanlarına rehberlik ederler.

Bir örnek üzerinden anlatacak olursak diyelim ki siz bir araç sürücüsü olarak bilmediğiniz bir yere gideceksiniz ve o yola en kısa sürede nasıl gidileceğini bilmiyorsunuz. Bu durumda telefonunuzdan haritalar uygulamasını açıp adresi giriyorsunuz ve o uygulama size en kestirme yolu tarif ediyor. Siz de o tarifle gitmek istediğiniz yere en kısa sürede gidiyorsunuz. Psikoterapi de bu anlattığım örnekte ki haritalar uygulaması gibi hayatınızın bir döneminde yaşadığınız sorunlardan dolayı kendinizi daha önce hiç bilmediğiniz bir psikoloji içinde buluyorsunuz. İçinden çıkılmaz bir sürece girdiğinizde size bunun içinden nasıl çıkmanız gerektiğini tarif eder. Psikoterapi sürecinin bu uygulamadan farkı size aynı zamanda tekrar bu yola girerseniz tekrar bununla nasıl  baş edebileceğinizi de öğretir. Haritalar uygulamasının yolu size öğretme gibi bir amacı yoktur hatta tekrar tekrar uygulamayı kullanmanızı ister. Psikoterapi ise tam tersiz kişiler kendi sorunlarını çözecek seviyeye gelsin her sorun yaşadığında psikoloğa gelmesin kendi sorunlarını kendileri çözebilsin.

Psikoterapi konusunda genel bilgiye sahip olduktan sonra size psikoterapinin ilk seansında neler yapılır ve ilk seansın amacı nedir? Hakkında bilgiler vermek istiyorum.

Bu konu neden önemli çünkü insanların ilk seanstan beklentisi çok farklı olduğu için beklentilerinin karşılanmadığını düşünüp seansları devam ettirmeyebiliyorlar. Ben terapilerin düzenli devam ettirilmesinin hedefe ulaşmakta en önemli adım olduğunu sık sık dile getiriyorum. O yüzden bu konu benim en çok önemsediğim konulardan.  İnsanlar ilk seansta psikoloğa gidicem bana bişey söyleyecek ve hiçbir şey eskisi gibi olmayacak beklentisinde oluyorlar. Terapi sürecine başlamış olmanız artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağını gösterecek fakat bunun için biraz zamana ihtiyacınız var.

Psikoterapinin ilk seansının amacı terapi süreci hakkında bir yol haritası hazırlanmasıdır. Yol haritası en önemli konudur. Nereye gideceğinizi bilmiyorsanız vardığınızı anlayamazsınız. Yol haritasını çizmek içinde öncelikle danışanın yaşadığı problemin ne olduğunu anlamak gerekir. Bu konulara geçmeden önce ben danışanın daha önce psikolojik destek alıp almadığını sorarım. Danışan daha önce hiç psikolojik destek almadıysa ve ilk defa psikoloğa geliyorsa bu benim için iyi bir durumdur çünkü geçmişte bir deneyimi olduysa ve farklı bir psikolog arayışına girdiyse önceki deneyimler çok da yolunca gitmiştir diyemeyiz. Bazı danışanlar terapi sürecinde çok yıpranmış olarak seansa geliyor. Böyle durumlarda geçmiş olumsuz psikoterapi deneyimlerini ortadan kaldırmak biraz zaman alabiliyor. Gitmiş olduğu hacılar hocalar muskalar, yaşam koçları, kişisel gelişimciler, psikoterapinin sohbet olduğunu sanan ruh sağlığı çalışanları çok enteresan ama bu alanda çalışıp takma kafana şunu yap bunu yap halledersin tarzında çalışan kişilerde var. Her meslekte olduğu gibi bizim mesleğimizde de mesleğinin tanımını ve ne yapması gerektiğini tam olarak anlamamış kişiler var ne yazık ki..

Geçmiş hedefe ulaşmamış terapi deneyimlerinden kısaca konuştuktan sonra şuan ki problemleri konuşup şuanki semptomlar neler onları anlamaya çalışırız. Şuan yaşanan sorunlar konuşulduktan sonra bu sorunların geçmiş travmalardan mı kaynaklanıyor ya da şuan ortaya çıkan sorunların alt yapısını oluşturan şeyler neler onları araştırıyoruz. Şuan ortaya çıkan şikayetler çocukluk döneminde yaşanan travmatik deneyimlerden oluşacağı gibi son zamanlarda yaşanan üst üste gelen kişiyi duygusal anlamda zorlayacak olaylardan da kaynaklanabilir. Bunlar üzerine yapılacak değerlendirme terapinin seyrini belirleyecektir. Bu bahsettiğim konular psikoterapi sürecinde  önemli konulardır. Terapinin ana hattını belirleyecek bunun yanı sıra kişinin şuan ki yaşadığı durumu etkileyebilecek diğer konuları da ele alıyoruz. Geçmişte Tıbbı bir sorun yaşamış mı şuan devam eden tıbbı bir sorunu var mı? Aile ve arkadaş ilişkileri nasıl? Cinsel hayatı nasıl cinsellik konusunda düşünceleri neler geçmişte bu konuyla alakalı travmatik bir deneyimi olmuş mu? Duygusal ilişki yaşamış mı? Bununla alakalı geçmiş deneyimleri neler gibi kişinin psikolojik sorun yaşamasına neden olabilecek bir çok konu ele alınır. Kişinin yaşadığı soruna göre bazı konulara daha fazla eğilirken bazı konular daha yüzeysel kalabilir.

Problem hakkında ayrıntılı bilgi aldıktan sonra terapist danışanına uygulayacağı psikoterapi süreci hakkında bilgiler verir. Sürecin nasıl ilerleyeceği, süreçte nelerle karşılaşabileceği, terapinin mantığını ve terapinin hedefini anlatır. Eğer uygulayacağı terapi yöntemini belirlediyse terapi yöntemi hakkında da bilgiler aktarır.

Bazen danışanlarıma geçmişte gittiğiniz terapistinizde nasıl bir terapi yöntemi uyguladınız diye soruyorum. Bir terapi uygulamadık sohbet ettik diyor. Size terapistiniz uygulayacağı ya da uyguladığı yöntemi söylemedi mi mantığını anlatmadı mı diye sorduğumda ben gittim anlattım o da dinledi bazen sorular sordu ya da fikir verdi şeklinde ifade ediyorlar. Danışan terapi sürecinde ne amaçladığınızı bilmezse ne yaptığınızı bilmezse yapılan işten de bir şey anlamaz ve faydalı da olmaz. O yüzden terapistin danışana süreci anlatıyor olması çok önemli uyguladığı yöntem nedir bu yöntem neyi hedefler sürecimiz nasıl ilerleyecek bir sonraki seansta neler yapılacak bunları bilmek danışanın süreci daha iyi anlamasına ve süreçte ortaya çıkacak durumları daha kontrolü karşılamasına yardımcı olacaktır.

Çünkü terapi deyince herkesin aklına gelen her seans, seanstan çıkınca kendimi daha iyi hissedeceğim. Terapinin amacı kişileri iyi hissettirmek değildir. Terapinin amacı kişilerin sorunları ile yüzleşmesi ve onlarla baş edebilecek seviyeye gelmesidir. Sorunlarla yüzleşmek zaman zaman kişilerin duygu değişiklikleri yaşamasına neden olabilir. Yani terapi seansı sonrası her zaman kendinizi iyi hissetmeyebilirsiniz fakat yüzleşme duygusal yoğunluğun azalmasına neden olduğu için daha sonra o durumla daha güçlü baş edebilirsiniz. Sorunlarla daha güçlü baş etmeniz ilerleyen zamanlarda zaten kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olacaktır.

Ben psikoterapiyi ameliyata benzetirim. Bir sorun çözülmesi için daha derinlere inmek gerekiyordur ve ameliyat zorunlu olur. Ameliyat kişinin canını yakabilir fakat iyileştirir. Psikoterapi de süreç içinde canınızı yakabilir ama sizi iyileştirir. İnsanlar zaten o can yakıcı şeylerle yüzleşmek istemedikleri için uzak dururlar ve sonra psikolojik sorun yaşarlar. Terapi de o durumlarla yüzleştirerek o sorunu çözmeyi hedefler.

İlk seansta uygulanacak psikolojik testler de kişilerin yaşadığı sorunu tam anlamıyla anlamak adına önemli adımlardır. Bazen kişiler ön plana çıkan sorunun dışında da sorunlar yaşarlar ama ön plana çıkan kişiyi o kadar çok meşgul ediyordur ki diğer sorunlar aklına gelmeyebilir. Bu anlamda psikolojik testler kişilerin yaşadığı diğer sorunları da fark etmemize yardımcı olmaktadır.

Bugün size psikoterapi nedir ? psikoterapide ilk seans neler yapılır ve ben neler yapıyorum hakkında bilgiler aktardım. Umarım sizlerde farkındalık oluşturmuştur. Psikolojik dengenizi sağlamanız dileğiyle kendinize iyi bakın

Uzman Klinik Psikolog Ayhan ALTAŞ – Bursa