Merhaba bugün size zihnimizde ortaya çıkan düşüncelerin zihnimizde ortaya çıkmasına engelleyebilir miyiz? bu konu hakkında sizi bilgilendireceğim. Özellikle obsesyon rahatsızlığı olan kişiler zihninde ortaya çıkan düşüncelerden çok rahatsızdır. Öncelikle kısaca size obsesyondan bahsedeceğim. Obsesyon dediğimiz şey zihnimizde ortaya çıkan bizi rahatsız eden ve sürekli bir şekilde zihnimize gelen düşüncelerdir.Kişiler bu düşüncelerden rahatsız olduğu için düşünceleri yok etmeye çalışıyorlar. Genelde danışmanlarımızla yapmış olduğumuz görüşmelerde sıklıkla şu konudan bahsediyorlar ‘’Ben bu düşüncenin zihnimde ortaya çıkmasını istemiyorum.’’, ‘’Ben bu düşüncenin zihnimde ortaya çıkmasını engellemek istiyorum.’’ , ‘’Gerekirse bunu hiç düşünmeyim.’’ gibi bir yaklaşım içinde oluyorlar. Şunu bilmekte fayda var zihnimizde ortaya çıkan düşüncelerin hepsi bir şekilde bilinçaltımıza kaydedilmiş bilgilerdir. Bu bilgiler günlük hayatımızda yaşadığımız herhangi bir şeyle tetiklendiğinde bilinç düzeyine çıkarlar. Bilinç düzeyine çıktığında da bu düşüncelerin bazıları bizim hoşumuza gittiği gibi bazıları da bizi rahatsız edebilir. Yani bazı düşünceler işlevsel bazı düşünceler de işlevsel olmayabilir. Bu anlamda zihnimizde ortaya çıkan düşüncelerin bazılarını belki hayatımızın hiçbir döneminde kullanmayacak olabiliriz.

Zihnimizde ortaya çıkan düşüncelerin herhangi bir şekilde zihnimizde ortaya çıkmasını biz engelleyemez. Yani biz ne yaparsak yapalım zihnimizde ortaya çıkan bir düşüncenin zihnimizde ortaya çıkmasını engelleyemez. Bunu refleksi bir şey olarak değerlendirebiliriz. Nasıl ki gözümüzü kırpmayı engelleyemiyorsak bu düşüncelerin de zihnimizde ortaya çıkmasını engelleyemeyiz. Bu örneği benzer şekilde kalp atışımızı nasıl durduramıyorsak göz kırpmamazı nasıl engelleyemiyorsak, üşüdüğümüzde titremeye nasıl engelleyemiyorsak zihnimizde ortaya çıkan düşüncelerin de ortaya çıkmasına herhangi bir şekilde durduramayız veya engelleyemeyiz. Aslında anlatmak istediğimiz şey bu düşünceler bizim kontrolümüz dışında zihnimizde ortaya çıkar ve bunların zihnimizde ortaya çıkmasını kontrol edemeyiz.

Düşüncelerin zihnimizde ortaya çıkması normaldir Aslında normal olmayan şey bu düşüncelerin zihnimizde ortaya çıkmasını engelleme çalışmaktır. Bunu engellemeye çalıştığımızda zihin daha fazla oraya odaklandığı için bu düşünceler daha fazla ortaya çıkmaya başlıyor. Çünkü odak noktam o düşünceye yöneliyor ve odak noktamız o düşünceye yöneldiğinde ise zihnimiz onu daha fazla düşünmeye başlıyor.

 Örneğin; bazı danışmanlarımız balkondan aşağıya bakarken acaba aşağıya atlar mıyım? gibi bir düşüncenin aklına geldiğini söylüyor veya çocuğumu beslerken çocuğuma zarar verir miyim? gibi düşüncelerin akıllarına geldiğini söylüyorlar.

Bu düşüncelerin kişilerin aklına geliyor olması normaldir. Bu düşünceler benim aklıma gelmesin ben bu düşüncelerin gelmesini istemiyorum bu benim aklıma nasıl gelir gibi bir yaklaşım aslında burada yanlış olarak değerlendirilmektedir. Bu yaklaşım mevcut rahatsız olduğunuz düşüncenin sizin aklınıza daha fazla gelmesine neden olmaktadır. Dikkatiniz oraya odaklandığı için bunu daha fazla fark etmenize neden oluyor.

Bunun yerine bu düşüncelerin farkında olup bu düşünceleri zihninden atmak yerine evet ben senin farkındayım benim zihnimde ortaya çıkan binlerce düşünceden bir tanesisin ben bu binlerce düşünceden benim için uygun olanlarını alıp kullanıyorum uygun olmayanları ise bir kenara bırakıyorum.

Yani düşünce zihninde ortaya çıktığında siz değerlendiriyorsunuz bu benim hayatımda işlevsel mi? Ben bunu hayatımda işlevsel olarak kullanabilir miyim? İşlevsel değilse yani ben pencereden balkondan aşağıya atlar mıyım? Hayır atlamam o zaman bu düşünce benim hayatımda işlevsel bir düşünce değil orada benim zihnimde kenarda durabilir zihnimde var olan işlevsel olmayan binlerce düşünceden bir tanesi olarak kenarda durabilir. Ama balkondan dönerken aklıma gelen kapıyı kapatayım mı? düşüncesi benim için işlevselse ben de kapıyı kapatırım çünkü hava soğuksa balkondan içeri soğuk hava gelmesin diye kapıyı kapatmak isteyebilirim.

Yapılan araştırmalar, bizim zihnimizde bir günde ortalama 60 70 bin civarı düşünce oluşturduğumuzu söylemektedir. Bu düşüncelerin bazılarına aşırı derecede odaklandığımız için onlardan rahatsız olduğumuz için bir de hassas noktamız ha denk geldiği için oraya daha fazla odaklanırız onu daha fazla fark ederiz. Bunlardan aşırı derecede rahatsız olduğumuz için de onu zihnimizden atmaya veya yok etmeye çalışıyoruz. Yok etme aşamasında da bu düşünceye daha fazla odaklanıyoruz ve bu düşüncenin zihnimizde daha fazla ortaya çıkmasına neden oluyoruz zihnimizde daha fazla ortaya çıktığında rahatsızlık düzeyimiz daha fazla artıyor ve tekrar yok etmek için aynı sistemi en başa döndürüyoruz ve bir kısır döngü içinde bu düşünceyi zihne alma ve Zihinden atma aşamasında stres düzeyinizi artırıyoruz.

O zaman burada yapılması gereken şey bu düşünceleri zihnimizde yok etmeye çalışmayacağız. Ve bu düşüncelerin bizim zihnimizde ortaya çıkıyor olmasının normal olduğunu kabul edeceğiz.  Zihnimizde ortaya çıkan ortalama 60 70 bin düşünceden sadece bir tanesi bu normal, bunlar sadece bir düşünce olduğunu bilerek kendimize ben bunların farkındayım diyerek günlük hayatımızda neyle ilgileniyorsak onunla ilgilenmeye devam edeceğiz.  Böylece o düşünceyi veya duyguyu kontrol altına alabiliriz.

Ama bazı durumlarda Örneğin Az önce obsesyondan bahsetmiştim obsesyon gibi durumlarda veya zihninizde ortaya çıkan düşünceler sizin aşırı derecede rahatsız ediyor ve bahsetmiş olduğum yöntemlerle bunu kontrol etmekte zorlanıyorsanız burada psikolojik destek almanızda fayda olacaktır. Çünkü bu düşüncenin temelinde sizin bu kadar rahatsız olmanıza neden olacak başka bir şeyler olabilir. Zihninizde başka duygularla başka olaylarla başka görüntülerle eşleşmiş olabilir. Bu noktada da psikoterapiye alarak zihninizde ortaya çıkan düşüncelerin sizi bu kadar çok rahatsız etmesine neden olan  zihninizde bağlantı kurduğunuz o bağlantıları anlamak adına adımlar atılabilir.

Terapide ise sizi rahatsız eden konuyla alakalı temelde yatan problemle çalışarak onları normalleştirme adına adımlar atılır.  Temelde yatan problem normalleştiğindiyse bu düşünceler artık sizi rahatsız etmeyecektir. Düşünceler artık sizi rahatsız etmediğinde ise siz de onu zihninizden atmaya çalışmayacağınız için zihniniz bu düşüncelerle daha az zihinsel mesai harcayacak ve çoğu zaman o düşünceler artık sizi rahatsız etmediği için  zihninize geldiğinin bile farkında olmayacaksınız.

Kısaca toparlayacak olursak zihnimizde ortaya çıkan düşünceleri zihnimizde ortaya çıkmasına biz engelleyemeyiz. Ve onların zihnimizde ortaya çıkmasına engellemeye çalıştıkça onların daha fazla zihnimize gelmesine neden oluruz. Bunun yerine bunların sadece bir düşünce olduğunu bilerek zihnimizden atma adına herhangi bir adımda bulunmamak ve onların zihnimizde bir düşünce olarak kalmalarına izin vererek normal hayatımızda ne ile ilgileniyorsak onunla ilgilenmeye devam ederek bunu kontrol altına alabiliriz.  Yani zihnimizde bir düşünceyi yok etmek yerine onu zihnimizde ortaya çıktığında kontrol altına alma yönelik adımlar atmak bizim için daha gerçekçi olacaktır.

Düşünce ve duyguları zihnimizde ortaya çıkmasını engelleyemeyiz fakat bunlar zihnimizde ortaya çıktığında duygu ve düşüncelerin davranışı dönüşmesini biz engelleyebiliriz veya buna izin verebiliriz. Yani bizim kontrol noktamız duygu ve düşüncelerde değil davranış noktasında olacaktır. Eğer bu yöntemlerle zihninizde ortaya çıkan düşüncelerin sizde yarattığı rahatsızlığı engelleyemiyorsanız veya bunu yönetemiyorsanız bununla alakalı psikolojik destek almanızı öneririz.

Makaleyi video olarak izlemek için tıklayınız…

Klinik Psikolog Ayhan ALTAŞ – Bursa